دفاع از رسول خدا: ابوطالب علیه‏السلام بزرگ مکه بود و به نیکی دریافت که دیر یا زود رشته‏های دوستی و مهربانی بین حضرت محمد صلی‏الله‏علیه‏و‏آله و قبیله قریش از بین خواهد رفت و سرانجام، دعوت پیامبر به دین اسلام و اصرار جاهلان به پرستش بت‏ها، موجب جنگ و دشمنی بین آن‏ها خواهد شد. او یادگار برادر را همه‏جا تحت حمایت خویش نگه می‏داشت و در برابر عیب‏جویی و آزار مشرکان از او دفاع می‏کرد؛ چنان‏چه روزی سران قریش ـ که حضرت محمد صلی‏الله‏علیه‏و‏آله را در همان جوانی، مخالف آیین خود می‏دانستند ـ با نیرنگی از پیش طراحی شده به دیدار ابوطالب رفتند و «عَمارَةِ بنِ وَلید» را که جوانی خوش سیما بود، جهت فرزندی به ابوطالب پیشنهاد کردند تا در مقابل وی، محمد صلی‏الله‏علیه‏و‏آله را به آن‏ها بسپارد. ابوطالب در حالی که از این نقشه سخت ناراحت شده بود، آن‏ها را از منزل خویش بیرون راند و به دلیل این پیشنهاد زشت، مؤاخذه‏شان کرد.

ایمان ابوطالب:  هنگامی که روح کفر و شرک در جسم و جان اعراب جاهلیت نفوذ کرده بود و به جای پرستش خداوند یکتا، ماه و خورشید یا مجسمه‏هایی از سنگ و چوب را عبادت می‏کردند، مردی از قریش به نام ابوطالب به توحید و یکتاپرستی دست یافت و با گرایش به وجود خداوند یکتا، زمینه پذیرش دین اسلام را در زمان بعثت برای خویش فراهم ساخت. ایمان ابوطالب به صورت پنهانی بود؛ زیرا او برای یاری بیش‏تر محمد صلی‏الله‏علیه‏و‏آله و تبلیغ دین اسلام، باید ایمان خود را آشکار نمی‏ساخت تا مشرکان او را از خود به شمار می‏آوردند و او با خیالی آسوده، نبی اکرم را از گزند مشرکان در امان می‏داشت و راه را برای پیش‏روی رسول خدا هموار می‏ساخت.

وداع آخر: پس از شکسته شدن محاصره اقتصادی بنی‏هاشم در شعب ابی‏طالب و آزادی یاران پیامبر پس از سه سال اذیت و آزار به وسیله سران قریش، به تدریج آثار رنج و بیماری در چهره ابوطالب آشکار گشت و او در بستر مرگْ به انتظار وداع پیامبر بود. رسول اکرم وقتی فهمید که یار وفادارش در حال احتضار است، کنار بستر او نشست و از عموی گرامی خویش پرستاری کرد.

سرانجام خورشید عمر ابوطالب در سال دهم بعثت غروب کرد و این مرد بزرگ، در 85 سالگی چشم از دنیا فروبست. نقل است که: نبی‏اکرم در حالی که دنبال جنازه او راه می‏رفت، از نیکی‏ها و یاری بی‏دریغ ابوطالب یاد و گریه می‏کرد.قبرستان «حَجُون» در شهر مکه، آرام گاه جسم پاک وشریف این انسان آزاده است؛ مردی که سال‏های عمر خویش را در راه پاسداری از پیامبر و تبلیغ دین اسلام سپری کرد. یادش گرامی و عطر حضورش جاودانه باد.

وصیت: ابوطالب در بستر مرگ نیز به تنهاییِ محمد صلی‏الله‏علیه‏و‏آله می‏اندیشید و اطرافیان را به پیروی از نبی‏اکرم سفارش می‏کرد. او بنی هاشم را گِرد خویش فراخوانْد و آنان را به زهد، تقوا، صله رحم و محافظت از خانه کعبه اندرز داد. سپس رشته سخن را به سوی پیامبر کشانْد و گفت: «شما را وصیت می‏کنم به پیروی و یاری محمد که دوست عرب و امین قریش است.

سوگند به خدا، می‏نگرم که اشراف دنیا و مستضعفان جهان دعوت او را پذیرفته و از پیروان او گشته‏اند و محبت او در خاطرها جا گرفته است. دعوت او را بپذیرید، در یاری او متحد باشید و دشمنش را دشمن دارید؛ زیرا او مایه شرافت جاودانه روزگار برای شما خواهد بود».

دیدگاه بزرگان درباره ایمان ابوطالب: درباره ایمان ابوطالب علیه‏السلام در روایتی از پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله می‏خوانیم که: «ابوطالب ایمانش را پنهان کرد و خداوند به پاس این بردباری، پاداشش را دو برابر مرحمت فرمود».عالمان بزرگ دین نظیر شیخ مفید، شیخ طوسی، طبرسی و دیگرانْ بر این عقیده هستند که: «ایمان ابوطالب و اسلام او نزد شیعیان مورد اتفاق بوده و کسی در آن اختلاف نکرده است».

دلیلی دیگر بر ایمان ابوطالب علیه‏السلام : ابن ابی‏الحدید، شارح نهج‏البلاغه دانشمند معروف اهل تسنن نقل می‏کند که: از امام سجاد علیه‏السلام درباره ایمان ابوطالب پرسیدند، حضرت فرمود: بسیار جای شگفت است که خدای تعالی پیغمبر اسلام را از نگاه داشتن زنان مسلمان در ازدواج با کافران نهی فرمود، در صورتی که فاطمه بنت اسد از زنانی بود که به اسلام گروید و هم‏چنان همسر ابوطالب بود تا آن گاه که او از دنیا رفت و این خود دلیل محکمی بر ایمان و اسلام ابوطالب علیه‏السلام است؛ چه اگر مسلمان نبود، نمی‏توانست فاطمه بنت اسد را در ازدواج خود نگه دارد!